Page 34 - Budowniczy Nr2

BUDOWNICTWO NA ŚWIeCIe

Groby zydowskie na cmentarzu na jak w małym miasteczku. Tylko wysokie ściany fron- wojskowych i politycznych mordów. Tak na przy-
Wzgórzu Oliwnym w Jerozolimie.
Izrael towe mówią o tym, że jest to cmentarz. W tym terenie kład jest na cmentarzu polskich oficerów i żołnierzy
znajdują się także proste cmentarze zwykłych ludzi w Miednoje na terenie Rosji. Po latach, kiedy strona
dlatego, że islam nie przywiązuje zbyt dużej wagi do Polska w taki sposób mogła upamiętnić pomordowa-
wyglądu grobów wiecznego spoczynku. nych. Po inwazji Rosji na Ukrainę wstęp na cmentarz
jest bardzo utrudniony.
Groby żydowskie w większości są ziemne (takie
wskazania Talmudu) i jedynie nad ziemią znajdu- Inaczej Niemcy upamiętnili w Berlinie swoich za-
je się macewa bogato zdobiona. Tylko na Wzgórzu mordowanych współobywateli pochodzenia żydow-
Oliwnym w Jerozolimie groby są wynajmowane na skiego. Na jednym z placów w centrum tego miasta
20 lat lub 50 lat ze względów religijnych (to odrębna postawiono symboliczne betonowe, prostopadło-
opowieść). ścienne bloki bez żadnych napisów w formie rozsia-
nych w alejkach bezimiennych grobów. Bardzo trafna
Chrześcijaństwo wytworzyło zwyczaj monastycy- instalacja symbolizuje spalonych Żydów w obozach
zmu i mnisi oprócz miejsc pochówku w klasztorach koncentracyjnych.
znaleźli także miejsce pochówku w grotach. Na przy-
kład w monasterze św. Katarzyny na Synaju po kilku- A skoro mowa o KL to w Mauthausen miejscu kaźni
nastu latach wykopuje się kości mnicha i składa się wielu tysięcy pomordowanych z różnych krajów Eu-
w otwartym pomieszczeniu – czaszki osobno i kości ropy piece krematoryjne zamieniono symboliczne
osobno. Natomiast w grotach monasteru w Kijowie groby. Krematoria symbolizują unoszące się dusze,
pochowane w niszy zwłoki mnicha, a kiedy nie ule- które pozostały ze spalonych przez Niemców ciał
gają naturalnemu rozkładowi, świadczą o jego świę- więźniów.
tości i dalej przechowuje się je w specjalnych prze-
szklonych trumnach. Przy tych trumnach przechodzi Niniejszy artykuł jest zaledwie wstępem do dyskusji
się idąc korytarzem wykutym w grocie. o grobach, ich konstrukcji, architekturze i przecho-
Są miejsca na świecie, gdzie znajdują się symbo- wywaniu wspomnień w miejscach, gdzie każdy czło-
liczne groby, świadczące o martyrologii wielu ofiar wiek obrócił się w proch, jak mówi modlitwa…

34 Lipiec – grudzień 3-4/2024 (95-96)