Page 30 - Budowniczy Nr2

BUDOWNICTWO NA ŚWIeCIe

Tomasz Pruchnicki

Grobownictwo to także dziedzina

konstrukcyjno-architektoniczna

Człowiek pragnie upamiętnić zmarłych. Robi to Już wtedy musiała być dobra kadra inżynierska, któ-
w różny sposób - w zależności od dziedzictwa du- ra znała zasady fundamentowania i budowy gwaran-
chowego, rozwoju cywilizacyjnego oraz możliwości, tujące stabilność konstrukcji na wiele lat. Nie znano
Tomasz Pruchnicki także finansowych. W każdym miejscu na Ziemi znaj- metod rozwiązywania prostych belek, reakcji podpór
dziemy przykłady cmentarzy, które nas zachwycą czy itd., lecz metodą prób i błędów dopracowano sposób
zadziwią. Jesteśmy przywiązani do naszej listopado- kształtowania monumentalnych piramid i świątyń.
wej tradycji strojenia i odwiedzania grobów bliskich. Trzeba było rozwiązać kwestie stateczności budow-
Tekst i zdjęcia Tomasza Pruchnickiego pokazują, jak li, ale wiedza nie pozwalała, by oprócz wykuwanych
do pochówków zmarłych podchodzą ludzie na całym pomieszczeń w skałach i nasuwania kamiennych
świecie i jak to podejście zmieniało się wraz z rozwo- bloków na siebie zbiegających się na samej górze,
jem cywilizacji. zastosować inne rozwiązania rozpiętości konstruk-
cji. Budowniczy piramid musieli przewidzieć warun-
Człowiek od czasów Adama i Ewy ciała swoich bli- ki otoczenia, wiejące wiatry, burze piaskowe i erozję
skich, którzy zmarli, chciał chronić przed rozczłonko- kamienia. Tak zaczynało się skomplikowane budo-
waniem przez dzikie zwierzęta. Sposobem na to było wanie ok 3.000 lat przed naszą erą na kontynencie
zakopanie zwłok na taką głębokość, aby zwierzęta Afryki.
nie mogły w łatwy sposób dostać się do szczątków
ludzkich. Najpierw były to proste groby wykopane Mniej więcej w tym samym czasie, po drugiej stronie
w podłożu, przysypane ziemią i kamieniami. Z cza- Morza Śródziemnego, rozwijała się cywilizacja minoj-
sem zaczęto pielęgnować pamięć o zmarłym i ozna- ska, która zaczęła stosować grobowce z kamienia. Na
czać miejsce pochówku. W różnych regionach nasze- tym terenie było go pod dostatkiem i był on bardzo
go globu czyniono to na sposób rozwijającej się na trwały. Z początku były to wykuwane lub istniejące
danym terenie cywilizacji. Tam, gdzie były czynne nisze w otaczających skałach, co było skomplikowa-
wulkany, po prostu wrzucano zwłoki w czeluść krate- ne technicznie i organizacyjnie, ale potem zaczęto
ru i ulegały one spaleniu. Do nieczynnych wulkanów chować zmarłych w budowlach tolosowych na rzu-
także wrzucano ciała zmarłych i nie wolno było ni- cie koła, grobach izbowych na rzucie prostokąta lub
komu tam wchodzić. Gorzej było na terenach wśród kwadratu i grobach kopułowych.
skał i piasku oraz na terenach zalanych wodą.
Od czasu do czasu archeolodzy dokonują odkryć Kilka tysięcy kilometrów na północny wschód od
szczątków ludzkich w miejscach ich skupisk lub na Krety (w dzisiejszej Syrii, Iranie, Iraku i Azerbejdża-
terenach, gdzie zakładano osady i budowano domy. nie) w tym samym czasie rozwijała się cywilizacja
Zacznijmy od terenów, gdzie były pustynie, czyli re- i religia monoteistyczna Zoroastrian. W przeciwień-
jony Nilu. Po okresie zakopywania w piasku elita stwie do innych cywilizacji Zoroastrianie uważali,
i władcy zgodnie z aktualnymi wierzeniami chcieli że ptaki i dzikie zwierzęta usuną w sposób natural-
przygotować zmarłego do drogi w zaświaty. Wymy- ny ciało z kości zmarłego, a kości po rozdrobnieniu
ślono skomplikowany sposób balsamowania i bu- można wrzucać do centralnie wykonanego otworu
dowania monumentalnych grobowców w kształcie w kurhanie zwanym Wieżą Milczenia. Jeszcze około
piramid. 40 lat temu zwyczaj ten był stosowany w Iranie.

Piramida Grób kopułowy w Turcji

30 Lipiec – grudzień 3-4/2024 (95-96)